- normalny | kontrastowy
- -A A A+
Metodę ośrodków pracy wprowadziła do szkolnictwa specjalnego w Polsce prof. Maria Grzegorzewska. Metoda ta polega na całościowym nauczaniu i łączeniu działań dydaktycznych i rewalidacyjnych. Jej głównym celem jest zaktywizowanie dziecka, przezwyciężanie jego trudności, wyrobienie w nim umiejętności skupienia uwagi, wnioskowania, obcowania z ludźmi, a także rozszerzanie jego wiadomości o otaczającym świecie, o przyrodzie i życiu społecznym. Metoda ta daje możliwość utrwalania zdobytych wiadomości przez ich zastosowanie w praktyce.
Metoda ośrodków pracy posiada specjalną konstrukcję systemu lekcyjnego. Lekcje jednego dnia tworzą podstawową jednostkę dydaktyczną – dzienny ośrodek pracy prowadzony przez nauczyciela danej grupy. Nauczyciel wychodzi z jednego zagadnienia, stanowiącego centrum, wokół którego grupuje się inne, bezpośrednio z nim wiążące się problemy. Temat szczegółowy stanowi fragment szerszego zagadnienia. Dzienne ośrodki składają się na ośrodki tygodniowe, te z kolei tworzą ośrodki okresowe i dalej ośrodki roczne.
W dziennym ośrodku pracy wyróżniamy następujące etapy:
Wychowankowie placówek wchodzących w skład Centrum Edukacji i Rehabilitacji objęci są regularną opieką logopedyczną, sprawowaną przez doświadczonych neurologopedów – oligofrenopedagogów. Terapia prowadzona jest na wszystkich etapach rozwojowych: począwszy od stymulacji odruchów oralnych u niemowlęcia, przez usprawnianie bazowych funkcji aparatu pokarmowo – artykulacyjnego związanych z przyjmowaniem pokarmów i płynów, usprawnianie aparatu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego w celu zapewnienia podopiecznym możliwości porozumiewania się mową dźwiękową, aż po rozwijanie systemu porozumiewania się językowo – słownego w jego aspekcie leksykalnym i gramatycznym. Formy i metody pracy dostosowane są do aktualnych potrzeb i możliwości wychowanków, dlatego w pracy terapeutycznej wykorzystywane są między innymi:
Gabinet wyposażony jest w profesjonalny sprzęt i oprogramowanie komputerowe do terapii logopedycznej (między innymi interfejs foniczny, „Logo – gry”, „Mówiące obrazki”, program „Boardmaker” do budowania tablic komunikacyjnych).
Z uwagi na specyficzne potrzeby edukacyjne uczniów i wychowanków, duże znaczenie w rozwijaniu ich zdolności porozumiewania się mają stosowane w terapii metody komunikacji alternatywnej:
Aby nasi wychowankowie mogli się w pełni porozumiewać z otoczeniem na miarę swoich indywidualnych możliwości, korzystamy także z produktów technologii wspomagającej, takich jak: komunikatory obrazkowo – dźwiękowe Go talk 9+, Go talk 20+, Listen to me oraz tablety z oprogramowaniem „Mówik”.
Dla podopiecznych, którzy nie porozumiewają się mową dźwiękową, poszukujemy optymalnej metody komunikacji alternatywnej: na bazie grafiki, gestu, z użyciem technologii. Nasi terapeuci są przeszkoleni w zakresie stosowania w swojej pracy AAC. Wychowankowie, w zależności od swoich indywidualnych możliwości poznawczo – ruchowych, mogą porozumiewać się dzięki wykorzystaniu różnorodnych alternatywnych form komunikacji:
a także gestów języka migowego i znaków przestrzenno – dotykowych (realnych przedmiotów lub ich modeli). Posiadają swoje tablice komunikacyjne, dostosowane do jednostkowych zainteresowań i zdolności, jednak podczas ich tworzenia korzystamy również z
Programu własnego komunikacji alternatywnej „Mam swoje zdanie – wysłuchaj mnie” dla uczniów ze sprzężonymi zaburzeniami rozwoju, opracowanego w Centrum Edukacji i Rehabilitacji, z myślą o wszystkich wychowankach, którym głębokie zaburzenia rozwoju mowy dźwiękowej uniemożliwiają satysfakcjonującą komunikację. Dysponujemy też komunikatorami obrazkowo -dźwiękowymi o różnym stopniu trudności i oprogramowaniem do komunikacji „Mówik”, używanymi z powodzeniem przez wybranych uczniów. Uczymy podopiecznych nabywać i wykorzystywać umiejętności komunikacyjne w różnych sytuacjach społecznych:
Celem terapii psychologicznej jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży, rozwijanie zainteresowania otoczeniem oraz uzyskiwanie niezależności od innych osób w codziennym funkcjonowaniu.
W swojej pracy terapeutycznej psycholodzy wykorzystują różnorodne metody i techniki dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości psychofizycznych podopiecznych. Metody te nie wykluczają się, a wręcz dopełniają.
W przypadku podopiecznych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim terapia ma m. in. na celu stymulację i integrację zmysłów poprzez oddziaływanie na nie przy pomocy odpowiednio dobranych bodźców. Wpływa to na wyzwolenie aktywności własnej podopiecznego oraz ułatwienie kontaktu z opiekunem. Ponadto psycholodzy pracują nad umiejętnością tworzenia wspólnego pola uwagi z drugim człowiekiem, rozwijaniem świadomości ciała i wrażliwości na wzajemne kontakty, sygnały i reakcje z innymi. Pracują również nad poprawą orientacji w schemacie ciała oraz w przestrzeni, poprawą zdolności ruchowych w obrębie dużej i małej motoryki, koordynacji wzrokowo – ruchowo – słuchowej, podniesieniem nastroju.
Wobec osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, w codziennej pracy stosowana jest również metoda tzw. „pielęgnacji wychowującej”, która polega na tym, że w normalny tok życia codziennego wplata się elementy kształtujące i usprawniające. W tym celu wykorzystuje się sytuacje dnia codziennego do wzmacniania rozwoju dziecka, np.: podczas sytuacji karmienia, mycia, ubierania mówi się do dziecka, nazywa części ciała, garderoby, jedzenia, zachęca się dziecko do naśladowania i współpracy poprzez przyjmowanie odpowiedniej pozycji lub wykonywania pewnych czynności, uczy dokonywania wyborów, rozwija komunikację.
W stosunku do dzieci i młodzieży z umiarkowanym i znacznym upośledzeniem umysłowym, praca terapeutyczna polega na stymulacji procesów orientacyjno – poznawczych, jak uwaga, myślenie, pamięć, spostrzeganie i komunikacja. Ponadto pracuje się również nad poszerzaniem, doskonaleniem wiadomości i umiejętności szkolnych, kształtowaniem umiejętności nawiązywania poprawnych kontaktów interpersonalnych, nauki podstawowych zasad społecznych. Terapeuci mają jednak szerszy wachlarz metod i technik, po które mogą sięgać.
Ponadto psycholodzy zajmują się również interwencją kryzysową oraz rozwiązywaniem problemów wychowawczych i emocjonalnych podopiecznych. Udzielają wsparcia emocjonalnego, pomagają w pokonywaniu lęków, oporu, uczą radzenia sobie z trudnymi emocjami, wzmacniają samoocenę. Psycholodzy wraz z innymi specjalistami opracowują corocznie indywidualny program edukacyjno – terapeutyczny dla każdego podopiecznego. Program tworzy się na podstawie wielospecjalistycznej oceny poziomu jego funkcjonowania i jest dostosowany do potrzeb i możliwości danej osoby. W szczególności program obejmuje:
Dnia 1 kwietnia 2016 r. w naszym Centrum został otwarty nowy gabinet specjalistyczny, poszerzający ofertę terapeutyczną o zajęcia z zakresu terapii wzroku.
Terapia widzenia zajmuje się usprawnianiem wzroku czyli posługiwaniem się nim, a tym samym na lepszym wykorzystaniu widzenia w codziennym życiu(widzenie funkcjonalne). W terapii widzenia mogą uczestniczyć osoby w różnym wieku, jednak największe efekty są możliwe do osiągnięcia w przypadku dzieci. Funkcjonalna terapia widzenia obejmuje:stymulację widzenia, pobudzanie do patrzenia oraz rozwijanie podstawowych sprawności wzrokowych związanych z kontrolowaniem ruchów gałek ocznych(lokalizowanie bodźca, śledzenie, wodzenie, przenoszenie spojrzenia). Zajęcia prowadzone są sensomotoryczną terapią widzenia, która obejmuje program diagnostyczno – terapeutyczny, łączy w sobie terapię widzenia ze stymulacją sensoryczną.W terapii wykorzystuje się zasady: wczesnej diagnozy i normalizacji życia, indywidualizacji, stopniowania trudności oraz poszerzania autonomii osób niepełnosprawnych. W trakcie zajęć terapeuta dobiera ćwiczenia w taki sposób by osoby uczestniczące w terapii widzenia miały okazję do osiągania sukcesu na miarę swoich możliwości, by były aktywne wielostronnie w ścisłej integracji treningu działań praktycznych.
Jest to metoda oparta na stymulacji wszystkich zmysłów – według pór roku – poprzez które nauczyciel podejmuje próby nawiązania kontaktu z dzieckiem. Poranny Krąg jest metodą, którą określamy jako stymulację polisensoryczną czyli wielozmysłową. Obejmuje swym zasięgiem wszystkie zmysły: dotyk, wzrok, słuch, węch i smak. Proponowane w niej działania mają aktywizować zmysły w sposób odmienny dla każdej pory roku, aby podkreślić zmiany zachodzące w przyrodzie.
Celem prowadzonych zajęć nie jest wyłącznie stymulacja zmysłów, ale spotkanie terapeuty, dziecka oraz dzieci ze sobą nawzajem w atmosferze zaufania i poczucia bezpieczeństwa. Metoda ta najczęściej wykorzystywana jest w pracy z wychowankami z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Zajęcia prowadzone są zarówno w formie grupowej, jak i indywidualnej. Podczas zajęć wychowankowie mają okazję nawiązać kontakt z terapeutą, a także ze sobą nawzajem, komunikować się zmysłami na miarę własnych możliwości, odpowiadać na stymulację całym swoim ciałem.
Dzięki powtarzalności i rytuałom, uczestnicy zajęć czują się komfortowo, bezpiecznie i pewnie.
Metoda Marianny i Christophera Knillów jest przeznaczona dla dzieci o różnym poziomie rozwoju intelektualnego i z różnymi rodzajami niepełnosprawności fizycznej. Ideą twórców jest przekonanie, że nawet najbardziej pasywne dziecko można zachęcić do przejawiania własnej inicjatywy i aktywności.
Proponowane programy stanowią ramy, dzięki którym rozwija się kontakt społeczny, ruch i zabawa. Mogą one również stanowić bazę wyjściową dla rozwoju rozumienia i używania języka. Ważną częścią składową sesji jest muzyka opracowana przez muzykoterapeutów. Towarzyszy ona wykonywanym czynnościom przez cały czas trwania zajęć.
Muzyka zwiększa i stymuluje uwagę dziecka, kieruje nią i motywuje do określonej aktywności. Dziecko słysząc ją, domyśla się co może się teraz zdarzyć i jakie ruchy należy w danym momencie wykonać. Zajęcia tą metodą nie tylko pozwalają rozwijać kontakt wzrokowy i dotykowy z dzieckiem, ale dają poczucie bezpieczeństwa oraz pobudzają je do działania.
Terapia behawioralna jest jedną z form terapii edukacyjnej dzieci i młodzieży ze spektrum autyzmu, proponowaną przez CEiR. Behawioralny proces terapeutyczno – edukacyjny polega na kształtowaniu u wychowanka jak największej ilości zachowań adaptacyjnych, które rozwiną jego niezależność i umożliwią mu efektywne funkcjonowanie w środowisku.
Podczas zajęć realizowane są główne cele terapii behawioralnej:
Sala Doświadczania Świata to specjalnie wyodrębnione miejsce z ograniczonym dopływem światła dziennego, wyposażone w różnorodne urządzenia stymulujące rozwój zmysłów – dotyku, wzroku, słuchu, równowagi, węchu i smaku. Zgromadzone w sali urządzenia dostarczają dzieciom i młodzieży różnego rodzaju bodźców, których są pozbawieni w życiu codziennym lub mają problemy z ich odpowiednim wyodrębnieniem. Terapia umożliwia wychowankom lepsze poznawanie i doświadczanie świata, ułatwia odbiór i interpretację bodźców pochodzących z otoczenia, a także zapewnia odprężenie, wyciszenie i wypoczynek. W sali znajdują się takie przedmioty, jak: łóżko wodne, kula lustrzano-obrotowa, projektor kolorów i obrazów, kolumna wodna, światłowody, lampa UV z elementami fosforyzującymi, urządzenie do robienia baniek mydlanych. Przedmioty z Sali Doświadczania Świata pozostawiają swobodę i możliwość wyboru bodźców przez dziecko oraz wydłużają czas koncentrowania się na nich. Bodźce pozwalają na odpoczynek połączony z biernym ich odbiorem. Podczas spotkań w sali terapeutycznej panuje specyficzna atmosfera relaksu, wytworzona za pomocą odpowiedniej muzyki, dźwięków i gry świateł.
Dzięki tej terapii osoby z niej korzystające na nowo postrzegają świat, bardziej spontanicznie i osobiście. Sala Doświadczania Świata tworzy świat przeżyć, w którym dziecko czuje się dobrze, i w którym może być samo ze sobą. Dziecko poznaje świat według własnej metody, poprzez aktywizację zmysłów, na podstawie własnego tempa i własnej decyzji.
Najważniejszym celem w terapii funkcjonalnej jest rozwijanie, w miarę indywidualnych możliwości ucznia, umiejętności samodzielnego wykonywania czynności, które podejmujemy w życiu codziennym. Terapię należy rozpocząć od oceny stopnia niezależności, w zakresie wykonywania podstawowych czynności, takich jak: pielęgnacja ciała i higiena osobista, ubieranie się i zdejmowanie odzieży, przygotowywanie i spożywanie posiłków, zdolność przemieszczania się i orientacja przestrzenna.
Terapeuta podczas zajęć powinien podejmować próby rozwiązywania różnorodnych problemów związanych z codziennym funkcjonowaniem. Najczęściej wykorzystuje się metodę F. Affolter, czyli usprawnianie dłoni, koncentrowanie wzroku na wykonywanej czynności, ale również integrowanie tych działań z rozwijaniem zdolności komunikacyjnych. Uczeń wykonując czynność, koordynuje pracę ręce-oko, a jednocześnie wyzwala się w nim chęć do mówienia, opowiadania o tym, co robi.
W ramach terapii funkcjonalnej stosujemy następujące metody i techniki:
„Muzykoterapia może zastąpić leki, ale najlepsze leki nie zastąpią muzyki.”
W. Prastowski
W tym zdaniu zawiera się szczególne znaczenie muzykoterapii. Muzykoterapia jest to dziedzina bardzo młoda, której rozwój rozpoczął się ok. 1950 r., głównie w USA. Terapeuci posługują się nią w celach diagnostycznych i leczniczych. Muzykoterapia jest jedną z odmian arteterapii. Najczęściej pojmowana jest jako „szczególna forma psychoterapii”, w której wartość terapeutyczną posiada nie tylko sama muzyka i różne techniki terapii, ale przede wszystkim kontakt z pacjentem w celu usprawniania, kompensowania i korygowania zaburzeń jego rozwoju, poprzez różne elementy i rodzaje muzyki.
W naszej placówce duży nacisk kładziemy na śpiew. Jednak największą przyjemnością muzykowania jest gra na zestawie instrumentów perkusyjnych. Mamy więc szkolną „orkiestrę” w której gramy na dziecięcych instrumentach perkusyjnych. Bardzo emocjonująca jest dla dzieci możliwość samodzielnej gry na instrumencie melodycznym, na przykład na cymbałkach, pianinie, gitarze. Niezwykle przyjemna jest relaksacja przy muzyce, podczas której czytane są bajki lub opowiadania. Poprzez zabawy muzyczno – ruchowe z elementami tańca kształtuje się samoakceptacja, zwiększa się poczucie bezpieczeństwa, wzmacnia wiara we własne siły i możliwości.
Cieszymy się z tego, że dzieci mają możliwość pokazania swoich umiejętności publicznie, nie tylko podczas szkolnych uroczystości, ale również na zewnątrz szkoły, biorąc udział w koncertach i konkursach. Entuzjazm dzieci jest trudny do opisania, ich radość z możliwości występu jest niejako sama w sobie terapią.
W muzykoterapii najważniejszy jest widok uśmiechniętych twarzy dzieci, radość z tego, iż mogą wyrażać swoją ekspresję dzięki muzyce. Ważne jest, aby uczeń odczuwał zadowolenie i sam się realizował. Nasze muzykoterapeutki poprzez muzykę tworzą muzyczne przygody.
Biblioterapia to forma terapii z wykorzystaniem materiałów czytelniczych. Jest to zaplanowane działanie przy wykorzystaniu książek lub materiałów niedrukowanych (obrazów, filmów). Biblioterapia:
Biblioterapia polecana jest w szczególności dzieciom i osobom niepełnosprawnym, ponieważ praca z książką pomaga im pokonać trudności, zmienia tok myślenia oraz ukierunkowuje na działanie.
Metodę Dobrego Startu opracowała prof. dr hab. Marta Bogdanowicz na podstawie francuskiej metody Bon Départ. Głównym celem tej metody jest usprawnianie funkcji wzrokowych, słuchowych i dotykowo-kinestetyczno-ruchowych oraz ich wzajemna integracja. Metoda Dobrego Startu przeznaczona jest dla dzieci od 2. do 10. roku życia. Ma zastosowanie w profilaktyce niepowodzeń szkolnych, diagnozowaniu ich przyczyn, korekcji zaburzeń i w edukacji. Metoda służy przygotowaniu dzieci w wieku przedszkolnym do nauki czytania i pisania, a także uczeniu liter i cyfr w pierwszej klasie. Dotyczy to zarówno dzieci o prawidłowym rozwoju, jak i dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Dodatkowo MDS pobudza motywację i twórczość dzieci, rozwija ich dojrzałość społeczną, usprawnia pamięć, uwagę, wyobraźnię, a także wspomaga rehabilitację zaburzeń mowy, takich jak afazja czy jąkanie.
W okresie 40 lat rozwoju Metody Dobrego Startu powstały trzy jej warianty:
Struktura zajęć jest następująca:
Kolejną metodą wykorzystywaną w pracy terapeutycznej jest metoda KLANZY.
Głównym celem metody jest wspieranie dzieci i młodzieży w ich indywidualnym rozwoju, rozwijanie ich zainteresowań oraz możliwości w atmosferze akceptacji, zrozumienia, a przede wszystkim zabawy, która jest podstawową formą aktywności dzieci.
Wszelkich pomysłów na zajęcia i nowe koncepcje dostarcza Pedagogika Zabawy w której, przy użyciu prostych form, metod i pomocy, można przygotować bardzo ciekawe i bogate zajęcia nastawione na rozwój jednostki i jej działalność twórczą.
Zabawy rozluźniające, ruchowe, muzyczne czy twórcze umożliwiają nawiązanie kontaktu z innymi uczestnikami, współpracę, budują samoświadomość oraz rodzą niczym nieskrępowaną aktywność.
Głównym atrybutem wykorzystywanym w pracy opisywaną metodą jest duża, kolorowa chusta, która przyciąga uwagę dzieci, ożywia je i daje im wiele radości oraz uśmiechu.
Jest ona wspaniałym środkiem do rozbudzenia dziecięcej wyobraźni, kiedy staje się balonem, wiatrem, łodzią, siecią rybacką oraz tym wszystkim, o czym tylko można pomarzyć.
Możliwości jej zastosowania są nieograniczone, dlatego staje się ona dowodem na to, że im prostsze formy i pomoce, tym lepsza zabawa.
Hortiterapia (łac. hortus – ogród) polega na wykorzystaniu ogrodu i roślin do terapii. Celem terapii jest polepszenie psychicznego i fizycznego zdrowia człowieka, ograniczenie stresu poprzez przebywanie wśród zieleni oraz odczuwanie zadowolenia z pielęgnowania roślin. Usprawnianie to odbywa się w czterech obszarach: intelektualnym, społecznym, emocjonalnym, fizycznym. Wychowankowie: nabywają nowe umiejętności edukacyjne i praktyczne,
Rodzaj terapii dostosowany jest do indywidualnych potrzeb i możliwości rozwojowych dzieci, które w sposób bierny (spacerowanie po ogrodzie, aktywność fizyczna, podziwianie piękna ogrodu, doznania zmysłowe i estetyczne) oraz czynny (praca przy uprawie i pielęgnacji roślin) uczestniczą w zajęciach.
Na zajęciach wychowankowie spędzają czas na świeżym powietrzu, poznają kolory czy zapachy roślin znajdujących się w ogrodzie. Mają szansę je zobaczyć, dotknąć, a niektórych nawet posmakować. Dodatkowo prowadzą własny ogródek – sadzą rośliny, opiekują się nimi, patrzą, jak się zmieniają i rosną. Uczą się, jak dbać o rośliny oraz wykonują sezonowe prace ogrodnicze (np.: grabienie liści, pielenie grządek, podlewanie). Uczestniczą też w warsztatach florystycznych i układają kwiaty.
Świeże powietrze, piękne rośliny i spokojna praca w ogrodzie wpływają korzystnie na rozwój psychofizyczny dzieci i młodzieży oraz sprawiają, że są oni radośni i uśmiechnięci.
Arteterapia ( „ars” – sztuka, „therapeuein” – opiekować się) –to terapia poprzez sztukę.
Jednym ze sposobów wszechstronnego wspomagania dziecka jest właśnie arteterapia. Dzięki niej ma ono sposobność gromadzenia doświadczeń poznawczych i twórczych, równocześnie wykorzystując swoją ekspresję, a także percepcję otaczającego je świata. Terapia poprzez sztukę pozwala wyrazić emocje, wyobrażenia, idee, ale również ułatwia nawiązywanie relacji interpersonalnych.
Arteterapia obejmuje muzykoterapię, choreoterapię, biblioterapię, jak również działania terapeutyczne przy pomocy teatru, filmu i sztuk plastycznych, takich jak malarstwo, rzeźba, grafika.
Wyróżnia się 3 funkcje arteterapii:
Na zajęciach arteterapii uczniowie poznają różne techniki plastyczne, jak i materiały z których mogą tworzyć. Często wykonujemy rękodzieło artystyczne wykorzystując takie metody jak: quilling, filcowanie, decoupage, masa papierowa, witraż, mozaika. Dzięki działalności artystycznej kształtujemy u naszych uczniów wrażliwość estetyczną i zmysłową, rozwijamy wyobraźnię, ale uczymy również cierpliwości, wytrwałości. Przede wszystkim staramy się rozwijać wiarę we własne możliwości oraz poczucie sprawstwa.